Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD), küresel tarım sektörünün jeopolitik gerilimler, iklim değişikliğinden kaynaklanan aşırı hava olaylarının artan sıklığı ve şiddeti gibi birçok zorlukla karşı karşıya olduğunu ve bazı ülkelerin ihracat kısıtlamalarının uluslararası ticaret sistemine ek baskı yaptığını bildirdi. OECD, Tarım Politikaları İzleme ve Değerlendirme 2024 Raporu’nu yayımladı. Bu rapora göre, tarım sektörü dünya çapında pek çok zorlukla karşı karşıya. Tarım ürünlerinin ulusal ve uluslararası pazarları, Rusya-Ukrayna savaşı, Orta Doğu’daki artan gerilim ve iklim değişikliğinden kaynaklanan aşırı hava olaylarının artan sıklığı ve şiddeti gibi birçok kısa ve uzun vadeli olaydan etkilenmeye devam ediyor. Bazı ülkelerin ihracat kısıtlamaları uluslararası ticaret sistemine ek baskı oluştururken, birçok ülkede yoğunlaşan çiftçi protestoları, tarımın karşı karşıya olduğu ekonomik, sosyal ve politik zorlukları gösteriyor. Bu bağlamda ülkelerin tarım politikaları da değişime uğruyor ve sürdürülebilirlik ve verimlilik artışına yol açacak uygulamaların önemi artıyor. TARIMSAL DESTEKLER GELİŞMEKTE OLAN BÜYÜK EKONOMİLERDE ÖNE ÇIKIYOR Raporda incelenen 54 ülkede toplam tarımsal destek 2021-2023 döneminde yıllık ortalama 842 milyar doları buldu. Tarıma yönelik destek seviyesi yüksek olmaya devam ederken, 2021’deki zirve noktasına göre bir düşüş yaşandı. Ülkelerin 2021-2023 dönemindeki yıllık desteklerinin 629 milyar doları bireysel üreticilere sağlandı. Bu dönemdeki destek büyük ölçüde gelişmekte olan ekonomilerde görüldü. Çin, tarıma sağlanan toplam yıllık desteklerin yüzde 37’sini, ABD yüzde 15’ini, Hindistan yüzde 14’ünü ve Avrupa Birliği yüzde 13’ünü oluşturdu. Bu dağılım, 2000’li yılların başına kıyasla dikkate değer bir değişimi işaret ediyor. O dönemde AB, ABD ve Japonya sırasıyla toplam desteklerin yüzde 26’sını, yüzde 20’sini ve yüzde 16’sını sağlarken, Çin ve Hindistan’ın payı yüzde 15’in altındaydı. Bölgesel dağılım, tüketicilere yönelik desteklerde de farklılık gösteriyor. Tüketicilere 2021-2023 döneminde sağlanan tarım desteğinin yüzde 67’sini ABD’ye ve yüzde 29’unu Hindistan’a gitti. VERİMLİLİK, ÜRETİM ARTIŞINI TEŞVİK EDİYOR Verimlilik uygulamalarındaki artış, son yıllarda tarımsal üretimdeki önemli büyümenin arkasındaki itici güç oldu ancak verimlilik uygulamaları üretimi artırmak için tek başına yetersiz kaldı. Bu doğrultuda OECD, dünyadaki gerilimler ve gıda sistemlerinin karşı karşıya olduğu sürekli zorluklar karşısında tarımın daha sürdürülebilir, üretken ve dayanıklı hale gelmesi için politika yaklaşımları önermektedir. Sürdürülebilir verimlilik artışı stratejileri için net hedefler belirlemek, verimlilik kapasitesini artırmak için yatırımlar yapmak, çevresel etkileri azaltmak, çevresel açıdan sürdürülebilir üretim uygulamalarına bağlı üretici desteğini artırmak, doğal kaynakların sürdürülebilir yönetimini sağlama ve inovasyon sistemlerini iyileştirerek gelişmiş verimlilik ve çevresel performans hedeflerini daha iyi belirleme bu öneriler arasında bulunmaktadır. TÜRKİYE’DE TARIMA SAĞLANAN DESTEKLER Rapora göre, Türkiye’de 2021-2023 döneminde üreticilere yönelik destekler, OECD ortalamasına yakın bir oran olan yüzde 11 seviyesinde kaldı. Üreticilere yönelik bütçe destekleri genellikle belirli ürünlerin üreticilerine prim ödemeleri şeklinde verilirken, fındık gibi belirli mahsuller için özgü alan ödemeleri de sürdü. Diğer destek türleri arasında alana dayalı ürün sigortası, mazot ve gübre maliyetlerini karşılama desteği yer aldı. Bu dönemde tarıma yönelik toplam destek, 2021-2023 yılları arasındaki gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 1’ine tekabül etti. Bu oranın sektöre kıyasla genel ekonomik büyüme oranından daha hızlı artması, OECD ortalamasının üzerinde bir performans sergiliyor. Raporda belirtildiğine göre, Türkiye’de sürdürülebilir verimlilik artışı için önerilen stratejiler arasında inovasyon, sulama sistemlerinin iyileştirilmesi ve yerel koşullara uygun mahsullerin geliştirilmesi ve kullanılması bulunmaktadır. OECD, bu stratejilerin çiftçileri yeni ürünler veya yöntemler denemekten caydırmayacak şekilde hayata geçirilmesini ve çiftçiler için uygun bir çalışma ortamı oluşturulmasını öneriyor.